Жоңғарлар деген кім?

2021 ж. 26 Ақп.
26 715 Рет қаралды

#қазақ #жоңғар #түркі
Жоңғарлар деген кім?
Жоңғарлар жайлы деректер 13 ғасырдан бастап кездеседі. Әуелі олар ойрат деген түркі халықтары болған. Және олар татарларды құрайтын бір тайпа болған. Шыңғысханға қарсы ойрат ханы Найман ханы Бұйрықпен одақ құрып соғысқан бірақ жеңілістеріне байланысты 1208 жылы Шыңғысханның билігін мойындайды. Шыңғысхан қазақ тайпаларын алып Батыс аумаққа көшкенде Ойраттар қалып қояды, олар Тибет аумағына дейін көшіп-қонып жүрген. Көп ұзамай бос жатқан жерлерге тунгус-манджур халықтары келіп қоныстанды. Ойраттар олармен араласып 1399 жылы жаңа жоңғар халқы пайда болды. Яғни түркі және манджур халықтарының араласуынан моңғол этносы пайда болды.
Жоңғарлар Алтын Орда құлаған сәттен бастап орта азияға қауіп төндірді. 14 ғасырдың 50 жылдары Үзтемір тайшы бастаған жоңғар әскерлері Әбілқайыр хандығына ауыр соққы беріп 1000 даған адамды құлдыққа алып кетті. Сонымен қатар Моғолстан жерлерінде мазалап тұрды. Сол үшінде Моғолстан ханы Есен-Бұға 1465 жылы Қазақ хандарына жер бөліп беріп, жоңғарларға қарсы одақ құрды. 1449 жылы Жоңғарлар түркілер құрған Юань империясын қайта қалпына келтіріу мақсатында қытайға қарсы жорыққа аттанады. Қытайлар жоңғарларға қарсы 500 000 әскер жіберіп сөзсіз жеңеміз деп ойлады...

Пікірлер
  • Алматыда қазақ диссиденті Кәрішал Асанов 79 жасында өмірден озды. Қазақстан тәуелсіздік алған тұста ол қазіргі президент емес, не елбасы емес Нұрсұлтан Назарбаевты сынаған кітап шығарғаны үшін сотқа тартылған. Он шақты кітаптың авторы, қуғындалған жазушылар мен журналистерге берілетін халықаралық Хеллман - Хэммет сыйлығының лауреаты - Кәрішал Асан-Атаның "Шынжырдағы жолбарыс" деген кітабында Назарбаев туралы барлық шындық жазылған. 2006 жылы қаңтардың 3 күні "АЗАТ" газетінде Нұрекеңнің қалмақ екені жайында үлкен мақаласы шыққан. Сол үшін де газеттің редакторы Дәрімбетті жол апатына "ұшыратып" өлтіртіп жіберді. «Шынжырдағы Жолбарыс» кітабынан үзінді, 155-156 беттер: ...Мәселен мен 1998 жылы Президенттікке түсіп, қазақ тілінен емтихан тапсырып, Астанадан Алматыға оралған бетім еді. Мені теледидардан көрген бе, үйге ертемен бір топ шамалғандықтар сау етіп келе қалды. Олар салған бетте менің командама кіргісі келетіндерін айтты. Мен алғашқыда біртүрлі "әдейі жіберілген адамдар ма?" деп сезіктеніп отырдым. Бірақ, олардың шай үстіндегі әңгімесі менің күдігімді барынша сейілткендей болды. Ол мынау, сөз бастаған біраз егде тартып қалған ақсақал :- -"Інім, біздің саған келуіміздің себебі - бәрін былай қойғанда сен қазақсың. Есітуімізше Ұлы жүз, Жалайыр екенсің. Жалайыр жиында сөз бастаған, тойда ән бастаған, ұрыста қол бастаған, үш жүздің ноқта ағасы. Ал сен осы Ұлы атаның ұрпағы екенсің. Әрі көптеген шындық үшін күресіп жүрген азамат көрінесің. Оның үстіне кеше ғана телевизордан дидарыңды көрген соң, осы азаматқа барып мұңымызды айтып, шер тарқатып қайтайық" деп келіп қалғанымыз. Оған айып етпессің?" -деген әлгі ақсақал мұртын басып жан жағына көзін алып, үзілген сөзін әрмен жалғай берді. -Тоқсан ауыз сөздің тобықтай түйіні бар. Оны біреу біледі, біреу білмейді. Ең қиыны осында., біздің де айтайын дегеніміз осы. Нұрсұлтан Назарбаев қазақ емес, қалмақ. Әуелі қалмақтың да өтіп кеткені - жоңғар тұқымынан. Тіпті қазақтың қас жауы да осы жоңғар емес пе еді? Аталарымыз Қарасай, Қабанбай, Райымбек, Бөгенбейлар осы жоңғарлармен соғысқан ғой. Қарағым, қалмақтан көргеніміз аз ба? Енді тағы "Ақтабан шұбырынды" көрмекпіз бе? Бір жоңғар бүкіл қазақты басынғаны ма? Бір қалмақты тақтан тайдыратын қазақта бір жігіттің қалмағаны ма? Міне бауырым, біз мұны өзіңнен сұрау үшін осында келіп отыр емеспіз бе? - деді әлгі ақсақал күйініп. - Онда ол қалай, Нұрсұлтан Назарбаев болып жүр - деппін мен де сасқанымнен, әрі ақсақалдың сөзі батып кетті білемін. -Тура айтасың, гәп сонда, қарағым, Нұрсұлтан емес, оның қалмақша аты басқа. Әуелі ол Назарбаевта, Әбішұлы да емес. Осының бәрін білетіндер бар. Бірақ құртып жібереді деп айтуға қорқады - деді әлгі адам әңгіменің ең қызықты тұсына келгендей кейіппен. - көпшілік біле бермейді, анығын айтсақ, Нұрсұлтан Әбіш ағамыздың кіндігінен емес, ол анасының артынан еріп келген 3 жасар ұл болатын. Ал қалған 2 баланы, Сатыпалды, Болатты Әлжан жеңгеміз Әбіш ағамыздан туды. Айналайын Әбекең қой аузынан шөп алмайтын момын еді ғой. Ал, байқаймысың, Нұрсұлтанның көзі алақтап жан-жаққа жүгіріп ойнап тұр. Құтты біреу қуып келе жатқандай қуыстанып қаша жөнелуге даярланып тұрған сияқты. Бір жатырдан шықса да қалған 2 баланың басқа сорт екені көрініп тұр емес пе қараған көзге?! - деді ақсақал сәл ойланып сөз соңында, деп міне, «Шынжырдағы жолбарыс» кітабынан үзіндісі. Кәрiшал атамыз мыкты жазушы және шыншыл болған кісі. Негізі Назарбаев туралы шын ақпарат өте көп-ақ, судың бетіне қалқып өзінен өзі ашылып келе жатыр. Рахат Алиевтың кітабында да жазылған осы туралы - «Бұл қазақтар менің ата-бабамды түгелімен қырып тастады, енді мен тірі болсам бүкіл қазақты жер бетінен жоқ қыламын» деп жазылған екен. Демек бүкіл қазақ баласына оянатын кез келген сияқты, бұл шалдың авторитарлық режимін түп - тамырымен құлатып, шірік билікті сұлатып жаңа халықтық демократиялық жүйе құратын кез келген сияқты халқым, оянайық...!!! ...

    @attilaattila6327@attilaattila63272 жыл бұрын
    • Енді бұл жерде қазақты жер бетінен қалдырмай отызыншы жылдарда ақ жүз миллион отбасын аштықпен қырып тастаған ал НАНға тек бес жүз мың сол қазаөтарды қырған ақсүцек алашордашылардың малайлары кедей мәңгүрт өзінің кім екенін білмейтін ата бабасының аманатын ұмытқан жер ел түгіл өзінің көьәне де еше болмаған бишара сатқындардың ұопақтары ғана Кәрішал ақсүйек Тақаев ақсүйек зиялы қауым министліктегілердің бәрі ақсүйек сол алвшордашыл парсы араб ұрпақтарыьАл НАНсолардың ортасына көзі алақтап түсіп қалған парсы аоабтан да қазаққа жақын қалмақ Болса болсын десең ұлы жүз Негізі қазақтың қазақ аталуы ия монғол ия арғын ия қыпшақ аталмағаны сол замандарда үш арыс сақ ұрпақтарына парсыьараб рулары араласып үш жүз қазақпыз деп жаулардың бір амалдап ішке кіргенінде Болмаса біреу еді маям екеу болды қаям деп көшпелі үш арыс халық жалайыр барда малым бар деме деп зарласа кейін көзі шегір өзі жебірлер екеу болғанда қожа келді беп қуанба ниязы келер артынан деп айтып зарлаған Енді НАН қалған сатқындар ұрпақтарын қырса еш қиындығы жоқ еді Бірақ 90%болып кеткен парсы араб оған қарсы өз халқына қоса сатқын қазақтарды да шебер қарсы қоя білді жәге кремль.ресейге арқа сүйеп сұр жылан тақанвтың президент болуына халық сайламай ақ жол ашылды Енді бітті орыстар сол баяғысынша жер асты үсті байлықтарын бежеріп ақсүйекткге ит ақысын беріп байлық пен білімділәкте жасай береді Ал қарғыс атқан қазақтың сатқын ұрпақтары мен вқсүйнк рулары содардың ықпалында болып ит боып жүре береді қашан құрып біткенше сорлының күйімен суға батып аурулы болып құрып бітеді

      @user-gg5me4fm7r@user-gg5me4fm7r26 күн бұрын
  • Ойраттар жайында жақсы дерек. Жоңғар хандығының құрылуы мен қалмақ ұлтының қалыптасуы жайында сөз негіз бола алады. Шығыс жоңғария мен Еділ қалмақтары жайында жақсы дерек.

    @user-we8uz4gi2c@user-we8uz4gi2c2 жыл бұрын
  • Ресейдің мықты болуына жоңғарлардың үлесі 90% екен ғой.

    @lider643@lider643 Жыл бұрын
    • Әрине , Сол Ресейдің кесірінен қаншама Түркілер зардап шегіп отыр

      @zhetysu05@zhetysu05 Жыл бұрын
  • 🔝🔝🔝

    @zzzsleep.@zzzsleep.3 жыл бұрын
  • Эсен тайшы бастаған ойраттар 20мың әскермен, 500мың қытай әскерін жеңген. Тумуфская катастрофа деп іздесеңдер болады

    @user-ed5oq6dh5r@user-ed5oq6dh5r2 жыл бұрын
    • Ехх сол кезде Қытайларды жаулап алу керек еді, Кәзір міне Калмақтар(ойрат) сандары 180 ақ мың қалды

      @zhetysu05@zhetysu05 Жыл бұрын
  • ҚЫТАЙДЫ АЛАЙЫҚ БӘРІН ҚЫТАЙ ҒЫЛЫП ЖІБЕРГЕН. РЕСЕЙДІ АЛАЙЫҚ БІРІН ОРЫС ҚЫП ЖІБЕРГЕН. АҢЫЛШЫНДАРДЫ АЛАЙЫҚ БӘРІН АҒЫЛШЫН ҒЫП ЖІБЕРГЕН. ТҮРІКТІ АЛАЙЫҚ МЫНҒА БӨЛІНІП КЕТКЕН.

    @user-so9yk1to2e@user-so9yk1to2e2 жыл бұрын
  • Tubi bir Turkilermiz! Uli.Dala urpaktarimiz! Barshamizdi Bir Uli Jaratushimiz TANIR Jarikap , Koldasin!

    @astekbaynazar9525@astekbaynazar95253 жыл бұрын
  • Қазақтар туралы

    @janibek7815@janibek78153 жыл бұрын
    • kzhead.info/sun/qtqhhqushWePi3A/bejne.html ҚАЗАҚ СӨЗІНІҢ МАҒЫНАСЫ КӨРІНІЗ.

      @user-so9yk1to2e@user-so9yk1to2e2 жыл бұрын
  • Аллах разы болсын

    @user-tv2jf1zc3z@user-tv2jf1zc3z2 жыл бұрын
  • Тарихты бiлген дурыской, бipaк кырык пышак болып кырылыспандар,кыргыз казак арасында бip бiтпеитiн дау.Осы колымызда турган мемлекетiмiздi устап тураиык,дамуына улес косайык алдыга умтылаиык.

    @user-ln1db7nd7r@user-ln1db7nd7r2 жыл бұрын
    • Кыргыздардын не катысы бар кыпшакка кыргызар Ойраттар Енисей жактан келген ,корешекти осы кыргыздардан коретин болдыкко.

      @user-yr1cg6ug2f@user-yr1cg6ug2f2 жыл бұрын
    • @@user-yr1cg6ug2f Неге Антип ойлойсуз Сабырбек аба.

      @user-xu7dn9mo1s@user-xu7dn9mo1s2 жыл бұрын
  • ҚЫТАЙДА РАЗДЕЛЯЙ И ВЛАСТВУЙ ДЕГЕН МАҚАЛЫ БАР. БІР ХАЛЫҚТЫ БІР НЕШЕГЕ БӨЛІП БІР БІРІНЕ ШАҢЫСТЫРЫП ҚОЯДЫ. ДҮНИЕ ЖҮЗІН ҰСТАП ТҰРҒАН ХАЛЫҚ БІР БІРІМЕН СОҒЫСЫП АЯҒЫ ОТАРЛАНЫП КЕТТІ. ХАЛҚЫ ҚЫРЫЛЫП ТІЛІ МЕН МӘДЕНИЕТІ ҰМЫТЫЛЫП ӘЛСІРЕП ҚАЛДЫ.

    @user-so9yk1to2e@user-so9yk1to2e2 жыл бұрын
    • Орыстарда сүйтті емеспе, Жоңғарларды Түркілерге қарсы қойып бәрін жаулап алды

      @zhetysu05@zhetysu05 Жыл бұрын
  • Жонгарлар Тарихта ,жаксы атпен Калды омыр боиына, бас имеи жоиылып кетты .Калмактын кыздарына уиленындер Казахтын ЖЫГЫТЕРЫ .журекты ул кыз тауып береды .

    @user-gj6hh4fj3h@user-gj6hh4fj3h2 жыл бұрын
    • Қума , Өзіміздің Қазақтар жетіп жатыр, Жәнеде Қалмақтардың саны не бәрі 180 ақ мың қалды

      @zhetysu05@zhetysu05 Жыл бұрын
    • Хандар мен батырлар калмактан катын алгандыктан казак хандыгы курып кетти. Кайдагы текти ул кыз туады тексизден. Солардан батырлар туылса казах хандыгын калай куртып алды?! Калмак катындары сатып кеткендиктен, сол топас хандарды

      @AA-xu9xp@AA-xu9xp11 ай бұрын
  • Жоңғар хандығы Жәңгір хан заманында құрылған. Яғни Эрдени Батур қонтайшы бүкіл ойраттардың басын қосып, Жоңғар хандығының негізін салған

    @user-di6ex3ut4r@user-di6ex3ut4r11 ай бұрын
  • Ойраттар туркы таипасына косылмаган оират деген соз орман Адамы деген магына

    @user-mh5hq6zp7r@user-mh5hq6zp7r2 жыл бұрын
    • Негізі жоңғарлар түркі тайпалары болуы мүмкін.Қытайға да еш қатысы жоқ.Шакарім Құдайбердіұлы Қазақтың түп атасы деген өлеңінде "сарт, ноғай, қазақ, қалмақ түбіміз бір" деп айтады

      @user-xx6bv3nh6i@user-xx6bv3nh6i2 жыл бұрын
    • kzhead.info/sun/g9KRaclohKOcook/bejne.html ТҮРІК СӨЗІНІҢ МАҒЫНАСЫ

      @user-so9yk1to2e@user-so9yk1to2e2 жыл бұрын
    • Түріктердің түріктерге қатысы жоқ, бұған не дейсің?

      @ashinashomekei6749@ashinashomekei67492 жыл бұрын
    • 👍👍👍

      @kamzh9834@kamzh983411 ай бұрын
  • Жонгарлар ата. жоо. солар. казерде арамизда. жур. депот мен. Кытайге кетиру. кереккой мине. тарих

    @demokrosonfat-so9cu@demokrosonfat-so9cu3 ай бұрын
  • Жалпы кітәптә ашып жауып қаитып ашанда жоғар баска ешкім көрсетпит звер дин ато баска

    @user-ll8cg6nl6h@user-ll8cg6nl6h2 жыл бұрын
  • Каналға подписаться етіп емес ,тіркеліп десеңші

    @kairatkabylov1722@kairatkabylov17222 жыл бұрын
  • Жоңғар деген кім ,қаидан шықты?

    @user-vj4wj5et8e@user-vj4wj5et8e6 ай бұрын
  • Жонгарлардын курамында.Наиманнын торгауыт руы Жане Аргыннан тараган Оират Батыр урпагын кытаи мен ресеи клин клином вышевает деп.истеген булар.алтын отданы каитадан куруды.оилаган

    @kazbekkasenov5889@kazbekkasenov58894 ай бұрын
  • Ұ

    @ibrakhimamangaliyev2295@ibrakhimamangaliyev22952 жыл бұрын
  • 10 ҒАСЫРДА ҚЫТАЙ ЖАЗБАЛАРЫНДА МЫНАДАЙ СӨЗДЕР КЕЗДЕСЕДІ АҚ ТАТАР. ҚАРА ТАТАР. ЖАБАЙЫ ТАТАР. ҚЫСҚАША АЙТСАҚ БІЗ БІРІМІЗ ТАТАР МЫЗ. МАРКО ПОЛО ТАРТАРИЯ ДЕП ЖАЗҒАН. ЕСКІ ЕВРОПА КАРТАЛАРЫНДА ТАРТАРИЯ ДЕП КЕЛЕДІ. ИРАН КАРТАЛАРЫНДА ТҰРАН ДЕП КЕЛЕДІ. БӘРІ БІР ХАЛЫҚ. ЖӘНЕГІ ОЙРАТТАР ОЛАР ЖАБАЙЫ ТАТАРЛАРҒА ЖАТАДЫ. ҚАЗАҚ РУЛАРЫ ҚАРА ТАТАРҒА ЖАТАДЫ. ҚЫПШАҚ ОҒЫЗ ҚАЗІРГІ ТАТАРЛАР ОЛАР АҚ ТАТАРҒА ЖАТАДЫ.

    @user-so9yk1to2e@user-so9yk1to2e2 жыл бұрын
    • қой татар бөлек болмаса қытай татар деп әди жазған шығар

      @user-em3wq5fo1n@user-em3wq5fo1n2 жыл бұрын
  • Жылдарды керсінше айтасың.

    @user-ln9bq9sw1x@user-ln9bq9sw1x2 жыл бұрын
  • Р

    @ibrakhimamangaliyev2295@ibrakhimamangaliyev22952 жыл бұрын
  • С

    @ibrakhimamangaliyev2295@ibrakhimamangaliyev22952 жыл бұрын
  • неге цинь империясы, қазақтар емеспа оларды жоқ қылдырып жберген.

    @hellhelo9806@hellhelo9806 Жыл бұрын
    • Нүктесін солар қойды,әбден соғыстан әлсіреп кезінде қытайлар жеңді.

      @user-vk2xi4eq5k@user-vk2xi4eq5k11 ай бұрын
    • Тарих окышы кытайлар ягни цин империясы 1658жылы жойп жберды

      @Ali_brain@Ali_brain5 ай бұрын
  • Д

    @ibrakhimamangaliyev2295@ibrakhimamangaliyev22952 жыл бұрын
  • Ы

    @ibrakhimamangaliyev2295@ibrakhimamangaliyev22952 жыл бұрын
  • Т

    @ibrakhimamangaliyev2295@ibrakhimamangaliyev22952 жыл бұрын
  • Автор этого ролика ошибается так как монголы такого народа не было в истории Это термин придуманный царским историками в начале 19-го века.

    @user-wq8vu3ey6y@user-wq8vu3ey6y2 жыл бұрын
    • kzhead.info/sun/ZM2cp8qHfHycooU/bejne.html МОНҒОЛ СӨЗІНІҢ МАҒЫНАСЫ

      @user-so9yk1to2e@user-so9yk1to2e2 жыл бұрын
  • Кыргыз империясы жонундо чыгарчы

    @user-xi7hx9ew6v@user-xi7hx9ew6v2 жыл бұрын
    • Қырғыз ешқашан империя болмаған. Тек қазақ халқы империя құрған

      @user-io4ik9pb5n@user-io4ik9pb5n2 жыл бұрын
    • Қырғыз империя құрмаған. Ешқашан...

      @user-io4ik9pb5n@user-io4ik9pb5n2 жыл бұрын
    • Кыргыз каганаты деп аитсай

      @user-mh5hq6zp7r@user-mh5hq6zp7r2 жыл бұрын
    • @Junior Armany Алтын орда жайында не айтасын? Алтын орда дүниенің жартысын билегенбіз

      @user-io4ik9pb5n@user-io4ik9pb5n2 жыл бұрын
    • Кыргызский Каганат десен дурыс шыгар.Оте Улкен Каганат болган

      @interjuventus8819@interjuventus88192 жыл бұрын
  • Х

    @ibrakhimamangaliyev2295@ibrakhimamangaliyev22952 жыл бұрын
  • Не.отрик.тарих.аитып.турсын.бурмалап.жибердин.əлде.лаиык.ушинбе.вапше.дурыс.емес.

    @user-nq5gp8oq1v@user-nq5gp8oq1v2 жыл бұрын
    • Қай жері өтірік, дәлел бар ма

      @DURYS_TARIKH@DURYS_TARIKH2 жыл бұрын
  • Одним словом превратились в навоз и дали хороший рост другим народам.

    @user-wq1yv9fe9f@user-wq1yv9fe9f4 ай бұрын
    • Калмак Жонгар Токаев

      @user-fc7yi6nr2z@user-fc7yi6nr2zАй бұрын
    • Калмак Жонгар Токаев

      @user-fc7yi6nr2z@user-fc7yi6nr2zАй бұрын
  • И

    @ibrakhimamangaliyev2295@ibrakhimamangaliyev22952 жыл бұрын
  • отирикти жаман айтады екенсин жонгарлар жедин калмактар дедин шатаспа екеуи еки болек жонгарлар мадиярлар олар жер бетинен жойылып кеткен жок европага кашып кетти бираз болиги казирги венгрия

    @user-tj5su5hv9i@user-tj5su5hv9i2 жыл бұрын
    • Оны бари жаксы биледи

      @user-tj5su5hv9i@user-tj5su5hv9i2 жыл бұрын
    • @Dáýrenbek Sarqytbai тіл жағынанда түр жағынанда құсамайды! Не қотақты жеп отсын?

      @businessman8172@businessman81722 жыл бұрын
    • Сенін айтп отканын калмак батыска кетп калмакияны курган ал жонгар ол отанында қалып қытаймен(манжурлер ежелгі түркімен араласкан қытайлар) араласып жонгар этносын қалыптасады жалпы видеода айтылды дұрыс тындасаңыз

      @kadyrsaulebekov8369@kadyrsaulebekov8369 Жыл бұрын
  • Р

    @ibrakhimamangaliyev2295@ibrakhimamangaliyev22952 жыл бұрын
  • А

    @ibrakhimamangaliyev2295@ibrakhimamangaliyev22952 жыл бұрын
KZhead