Сенбесең Видеоны Тез Көр!

Реклама сотрудничество +77072989335
Бәріңізге Ассалаумағалейкум! Тарихта жазылғанның бәрі шындық, ақиқат, тексерілген факт дегенге имандай сенесіз бе? Біз оқып келген дүниенің көбі жалған дегенге қалай қарайсыз? Сол фактінің бәрін жоққа шығарсақ, шындығын көрсетсек ше? Мәселен, қазақтың жарқын жұлдызы Шоқан 30 жасында дүниеден озған деп ойлайсыз ба? Ол өлді деп келген датадан 10 жыл өмір сүрді десек ше? Шоқан жайлы ашылмаған құпия жетерлік. Ол жайлы шындықты сізге БІЛГЕН ДҰРЫС.
Ең алдымен Шоқан 1865 жылы емес 75 жылы қайтыс болды дегенге тоқталайық. Оған бірден-бір дәлел: 1875 жылы газет бетінде жарық көрген қазанама. Онда «Жақында орыс география қоғамының мүшесі, әйгілі саяхатшы, орыс офицері Шоқан Уәлиханов қайтыс болды» деп айқын жазылған. Енді ойлап қараңызшы, бір жыл кешігіп берілсе жарайды, 10 жылдан соң жария еткені қалай? Және де бұл естелік емес, қазанама. Сонда 1865 жылы қайтыс болған деген ресми дерек жалған екені өзінен-өзі белгілі болады.
Өкпе аурунан қайтыс болды деген қарсы факт жетерлік. Біріншіден, Шоқан өкпе ауруына шалдықса, 1864 жылы Черняевтың әскеріне қалайша қабылданған? Ал ондай жерлерге тек дені сау адамдардың ғана баратыны белгілі. Білесіздер, Шоқанның өкпе ауруы Петербургте өлерінен 1 жыл бұрын анықталған. Ал медицинада адамның өкпе ауруынан 3-4 жыл ішінде өлетіні айтылады. Сонда Шоқан 1868 жылы өлуі керек болды ғой?! Шоқанның хаттарына жүгінетін болсақ, өкпе ауруы жайлы бірде-бір сөз жоқ. Тек суық тигені туралы жазған. Қаперге алатын тағы бір жайт - Шоқан үнемі қымыз ішіп жүрген. Ал қымыз ішкен адам өкпе ауруына шалдықпаса керек. Бұл - медициналық факт.
Шоқанның өлімімен қатар туған жылы да күмән тудырады. Ресми дерек бойынша, 1835 жылы туды делінгенімен, П.П.Семенов-Тян-Шанскийдің дерегінде 1834 жыл, ал Г.Н.Потаниннің нұсқасында 1837 жыл деп келтірілген. Бұл деректер Мұхтар Әуезовтің Шоқан туралы жазған публицистикасын да бар. Егер П.П.Семенов-Тян-Шанскийге сенетін болсақ, онда Шоқан 31 жасына жетпей қайтыс болған. Ал Потанинге сенсек, 29-ға да жетпеген. Көп нұсқаның бірі - осы. Әрі қарай кеттік.
Енді біреулер оны өлтірген деген болжам ғада келейік. Күдікті - үш адам бар. Черняев, Тезек төре, Шоқанның немере інісі Сұлтанғазы Уәлиханов.
Черняев екеуінің арасында қақтығыс орын алған. Генерал Черняевтың Әулиеата, Жетісу аймақтарын басып алу миссиясымен келгенін сезіп қойған Шоқан Уәлиханов оған кедергі жасайды. Шоқанның өлімін жөн көрген Черняев оны атқызып тастауына мотив бар. Шоқанның өкпесінде оқ қалған. Сол оқ ақыры ажал оғы болды. Әйтпесе ол - аға сұлтанның баласы, ештеңеден таршылық көрмеген адам еді. 1864 жылдың 1 желтоқсанында Колпаковскийге жазған хатында: «Менің кеудем ауырып жүр. Істеген жақсылығыңыз болсын, маған құстыратын бір майдәрі немесе кеудемдегі іріңді босататын және тер шығаратын бірдеңе беріп жібере алмас па екенсіз» деген. Тағы бір хатында: «Сіз кеткен кезде маған суық тиіп еді: көкірегім мен тамағым ауыратын. Тамағыма назар аудармай, көкірегіме ем жасағам, енді көкірегім жазылған сияқты болғанымен, жұтқыншағымның ауырғаны сонша, асты әзер жұтамын, даусым тіптен шықпай қалды. Верныйға жетуге жолдың ауырлығы мен жайлы көліктің жоқтығы мүмкіндік бермегендіктен, мен өзімді қазақтың құшнаш-емшісінің қолына тапсырдым. Оның не дәрі ішкізіп жатқанын бір Құдайдың өзі білсін. Әйтеуір қол қусырып өлгеннен гөрі осы дұрыс. Жағдайым сәл жақсарса, сіздің ұлы мәртебеліңізге көтерілістің себептері мен оның өрістеу барысы туралы тарихи деректерді назарға ала отырып жазған өз пайымдауларымды жіберемін», деген. Байқап отырсаңыз, өкпе ауруы жайлы бірде-бір сөзді кездестірмейсіз.
Ал не Тезек төре? Немере інісі Сұлтанғазы Уәлихановтың не қатысы бар? Тезек төре Шоқанды бәсекелес санаған. Тақтан айырылып қаламын деген үрей болады. Және екеуі үнемі шекісіп қалып отырған. Демек, онда себеп болды өлтіруге. Сот Сұлтанғазы екеуінен жауап алған. Кейіннен Сұлтанғазы Уәлиханов Шоқанға қатысты деректер мен құжаттарды өзімен алып кеткен. Нені жасырмақ болды сонда ол? Әлде өзіне қарсы келетін құжаттар болды ма екен? Назар аударуға тұрарлық бір дүние бар. Шоқан мен Сұлтанғазы егіздің сыңарындай ұқсас болған. Замандастары оларды ажырата алмай қалады екен кейде.
Енді мына нұсқаға назар аударып көріңіз: Шоқанның қазасына орай Орыс география қоғамының жиналысында П.П.Семенов-Тян-Шанскийдің айтқан мынадай сөзі бар: «Қазақтың айтулы ұлы, асыл перзенті Шоқан Уәлиханов қаза тапты». Осы жердегі «қаза тапты» деген сөзге баса назар аудару керек. Өйткені «қаза тапты» деп, негізінен, жорықта өлген адамды айтады. «Мерт болды», «бақилық болды», «қаза тапты», «жан тапсырды» деген тіркестердің түрлі жағдайға қатысты қолданылатыны айдан анық.
Ал Балтабай Адамбаевтың 1969 жылы «Қазақ әдебиеті» газетінде жарық көрген мақаласында әкесі Шыңғыс пен анасы Зейнепке Шоқанның өлімі жайлы естірту айтқан Орынбай ақынның аза жырынан мынадай жол келтіріледі: «Шаһид кешті Шоқаның». Адамды «шаһид болды» деп соғыста өлген жағдайда айтады. Шариғат бойынша, шаһид кешкендерді киімшең жерлейді екен. Толығырақ Видеода....