Қыз ұзату. Той әндері. Үздік әндер жинағы

Қыз ұзату- ертеден келе жатқан екі елдің арасындағы байланыс болар ер адам мен әйел адамның ағайын мен халықтың алдында бата алып, отау құруға бастау болар салт-дәстүр.
Қыз ұзату дәстүрі осы сөйлеммен шектелмейді. Қыз баланы болашақ жарына аттандыру үшін, бірнеше міндеттелген делік ұғымдар мен сатыдан тұрады. Атап өтсек:
Қалың мал - қыз баланы «ақысына беру» құны;
Қыз танысу: қыз баланың туыстарынан, әдетте жеңгесі немесе жақын туысы, қыз аттанып отырғалы елдің жағдайы мен тұрмыс-тіршілігін көріп, таныс болады. Бұл - қызды ұзатар алдында болады.
Той малы - күйеу бала жақтан келгендер алып келетін, келешек отау тігу тойында сойылатын мал. Оған қоса бағалы мата секілді қосымша сыйлықтар беріледі.
Сүт ақы- қыздың анасынан арналып берілетін ерекше сый-тарту.
Мұсылман қауымына ер мен әйелдің жақындасу шегі некемен басталады деп есептеледі. Қыз баланы аттындыра отырып, қыз елінде молда екі жастың некесін қияды.
Құрсағында болғанда асыға күтіп, дүниеге келгелі көзінің қарашығында қорғаған әр анаға қай баласын болмасын жат елге, жат жерге жібері бауыр етін қажамай қоймас. Сәукеле таққан, қияр-қимас қарасымен алаңдап тұрған, жүрегінде жас сәби қыз баланы анасы қоштасу әнімен - сыңсумен шығарып салады.
Ұзатылған қыз баланың тұрмыс-тіршілігіне керекті көрпе-төсек пен киім-кешектерін, кілем және әшекей бұйымдарын, т.б. жасап, өзімен бірге аттандырып жіберу қыздың ата-анасының міндет делік ісі болатын. Қазақтың салты-дәстүрі мұсылмандық өмір әдемілігін сипаттайды. Соған орай әр заттың өз орнымен болғаны қазақтың мықтылығы мен үлгілі жарқын болшақты қамтамасыз ететіндей.[1]