جنگ داخلی لبنان : چگونه خاورمیانه اینقدر پیچیده شد؟

حمایت اختیاری از دیپ پادکست:
/ deeppodcastiran
Instagram: / deep.podcast
Telegram Channel: Https://www.telegram.me/deeppodcast
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــ
جنگ داخلی لبنان
در دورانِ عجیبی داریم زندگی میکنیم. دورانی که هر روز در اون اتفاقاتی میوفته که هیچ پاسخی نمیتونیم براش پیدا کنیم. بمبگزاری های انتحاری، موج پناهجویان، بازگشتِ جنگ به قاره اروپا. تمامی این اتفاقات باعث شدن که عصرِ ما، بسیار پیچیده و غیر قابلِ پیشبینی باشه.
اما رازِ بسیاری از این پیچیدگی ها در کشورِ کوچکی نهفته ست به نامِ لبنان. خیلی از اتفاقاتی که اسم بردیم ریشه در جنگی داره که سالها پیش در لبنان رخ داد. این ویدیو داستانِ جنگ داخلیِ لبنانه.
لبنان قبل از جنگ داخلی
رشته کوه لبنان مکانی بوده که از گذشته های دور همیشه گروه های اقلیت به اونجا پناه میبردن.
اولین گروه اقلیت، مسیحیان مارونی بودند. اونا خودشون رو پیرو سن مارون میدونستند. مارونی ها در زمان امپراتوری بیزانس، از ترکیه امروزی به کوه های لبنان رفتند و در اونجا کلیسای مارون رو تاسیس کردند.
گروه دوم، یک اقلیت مسلمان شیعه به نام دُروز بود. دروز یا درزی ها شاخه ای از فرقه اسماعیلیه هستند و از تفکرات فیلسوفان یونانی به ویژه افلاطون و ارسطو تاثیر گرفتند.
با قدرت گرفتن امپراتوری عثمانی، هر دوی این اقلیت ها تحت حاکمیت سنی های عثمانی دراومدن. مارونی ها شمال کوه های لبنان رو در اختیار داشتند و درزی ها جنوب کوه های لبنان. همچنین در اطرف کوه های لبنان ما اقلیت شیعه های لبنان رو هم داشتیم که از جامعه شیعیان در ایران و عراق، کاملا دور افتاده بودند.
تا قبل از جنگ جهانی اول و سقوط عثمانی، همیشه یک منطقه تاریخی به نام شامات یا سوریه بزرگ وجود داشت. این منطقه شامل سوریه امروزی، لبنان، اردن، اسرائیل، کرانه باختری و نوار غزه میشد. اما در جریان جنگ جهانی اول، انگلیس و فرانسه، در قراردادی به نام سایکس پیکو، خاورمیانه رو بین خودشون تقسیم کردند. در این تقسیمات، شامات یا سوریه بزرگ هم بین فرانسه و انگلیس تقسیم شد.
وقتی عثمانی سقوط کرد، فرانسوی ها تصمیم گرفتن به مسیحیان مارونی یک کشور مستقل بدن. اما منقطه ای که دست مارونی ها بود فقط شمال کوه های لبنان بود. اگر این منطقه رو یک کشور مستقل میکردند، احتمالا مارونی ها از نظر اقتصادی ضعیف میشدند. به همین دلیل فرانسوی ها تصمیم گرفتند بخشی از اطراف کوه لبنان رو هم به مارونی ها بدن. زمین هایی که اکثر جمعیت اون مسلمانان سنی بودند. این جمعیت سنی اصلا دوست نداشتند تحت حاکمیت مسیحیان باشند . اونا ترجیح میدادند بخشی از سوریه باشند. در نهایت فرانسوی ها کشور لبنان رو با یک اکثریت مسیحی تاسیس کردند. درسته اکثریت مسیحی بودن ولی اختلاف این جمعیت اونقدری هم زیاد نبود. نسبت مسیحیان به مسلمان ها بسیار نزدیک و تقریبا نصف نصف بود.
بعد از جنگ جهانی دوم یک سیستم جدید در لبنان پیاده شد. در سیستم جدید اکثریت مجلس رو باید مارونی ها تشکیل میدادند و رییس جمهور توسط مجلس تعیین میشد. اونوقت داستانِ مسلمونا چی میشد؟ مسلمان ها قرار بود در اقلیت باقی بمونن.
در اون زمان 54 درصد جمعیت لبنان مسیحیان بودند و 46 درصد مسلمان. مسیحیان با یک حاشیه بسیار اندکی اکثریت جامعه رو تشکیل میدادند اما با سیستم جدید عملا اکثریت مطلق قدرت در دست مسیحیان افتاده بود.
این سیستم از همون ابتدا مخالفان زیادی داشت. بیشتر مخالفان پان عرب ها بودند که دوست داشتند تمام کشورهای عربی یک کشور واحد بشه. اما از اونجایی که قدرت های غربی از این سیستم در لبنان حمایت میکردند، همین سیستم به صورت رسمی در کشور پیاده شد و پان عرب ها نتونستن کارِ خاصی انجام بدن. در نهایت در سال 1946، فرانسوی ها به طور کامل خاک لبنان رو ترک کردند.
در سال 1949 رییس جمهور لبنان "بشاره الخوری" به دلیل ناکارامدی، مجبور به استعفا شد. بعد از اون فردی به نامِ "کمیل شمعون" توسط مجلس به عنوان رییس جمهور انتخاب شد. همونطور که گفتیم رئیس جمهور رو مجلس انتخاب میکرد. مجلسی که در اختیارِ مسیحیان بود.
در اون دوره پان عربیسم بسیار فراگیر شده بود و اعراب در خاورمیانه تلاش میکردند با هم متحد بشن و یک کشور واحد رو بوجود بیارن. از طرف دیگه جنگ سرد بین آمریکا و شوروی بسیار داغ بود و هر کدوم از این قدرتها سعی میکردن در خاور میانه نفوذ کنند. در همین آشفته بازار بود که یک اتفاق در سازمان ملل، آینده خاورمیانه رو به کلی تغییر داد.
تاسیس یک کشور جدید
بعد از جنگ جهانی اول و با فروپاشی عثمانی ، انگلیس قول و قرارهایی رو به یهودیان برای تشکیل یک کشور جدید در فلسطین داده بود. بعد از جنگ جهانی دوم و در سال 1948 کشور اسراییل در منطقه فلسطین تاسیس شد. در همون روز استقلال، بیش از 15 هزار فلسطینی کشته شدند و بیش از 700 هزار نفر از کشور تازه تاسیس بیرون رونده شدند. در پی این کشتار که فلسطینی ها به اون روز نکبت میگن، اعراب تصمیم گرفتند تا با هم متحد بشن و فلسطین رو از اسراییلی ها پس بگیرند. اما در همه جنگ ها در مقابل اسرائیلی ها بازنده بودند.
ولی همین وجود اسرائیل باعث شده بود کشورهای عربی بیش از پیش با هم متحد بمونن و یک قدم به تشکیل یک کشور بزرگ عربی نزدیکتر بشن. هدف کشورهای عربی به طور کامل تعیین شد. اولین هدف: اتحاد تمام کشورهای عربی و تشکیل یک کشور عربی واحد، دومین هدف: نابودی اسرائیل و بازگردوندن فلسطینی ها به سرزمین مادریشون.
در اون زمان همه کشورهای عربی با اتحاد جهان عرب موافق بودند. همه به جز یکی دو تا کشور. یکی از مخالفان، لبنان بود. اما چرا لبنان باید با تشکیل یک کشور عربی بزرگ مخالف باشه؟
در واقع جنبش پان عربیسم با اینکه به ظاهر یک جنبش سکولار و ملی گرایانه بود ولی در واقع این کشورهای عربی اصلا عرق ملی نداشتند و تاریخ استقلال اونها به کمتر از نیم قرن میرسید. به همین دلیل اتحادشون بیشتر بر پایه اسلام بود، نه ملی گرا