Kadınlardan Yüzyıllardır Çalınan Rol Modelleri | Buket Uzuner | TEDxİzmirWomen

Bilimden siyasete, sanattan ticarete başarılı ve güçlü insan modellerinin sadece ve özellikle erkeklerden oluşturulduğu yüzlerce yıllık bir düzenin hitap ettiği yeni nesil daima oğlan çocukları olmuştur.
Kızlara başarılı ve güçlü bir rol modeli sunmaktan özellikle kaçınan eril sistem, bu prensibi siyasi ve toplumsal norm(al) haline getirerek, kadınların cesaret, merak, özgüven ve hayallerini bilinçli olarak öldürmüş, aradan sıyrılmayı başaran cesur ve başarılı istisna kadınları da erkek dayanışmasıyla yok saymış, erkeklerin yazdığı, yayımladığı ve yorumladığı tarihten ustalıkla silmiştir.
Bu konuşmamda insanlık ve bilim tarihini kökünden ve geri dönüşsüz değiştiren bilim devrimi: DNA molekülünün keşfinde kilit rol oynayan kadın bilimci Rosalind Franklin’den bahsedeceğim.
Rosalind Franklin’in çalışmalarını çalarak Nobel bilim ödülü alan ve onun bu haksızlığına göz yumup, bunu suskunlukla saklayan ve sonra hiç utanmadan binlerce gence “rol model” gösterilmiş ünlü bilim erkeklerini anacağım.
20.yy’ın ortalarından başlayarak sayısı artan kadın bilimcilerin (keza kadın sanatçı, kadın yazar, kadın siyasetçi, kadın yönetici, kadın mühendis vb.) kadın rol modeli olarak Rosalind Franklin ve onun gibi sadece kadın oldukları için hakkı yenmiş yüzlerce kadına sahip çıkma kararlılıkları ve dayanışmaları bugün burada bu konuşmayı yapabilmemin en önemli kanıtı ve dayanağıdır.
Henüz 37 yaşındayken ölen Rosalind Franklin örneği üzerinden kadının da insan olduğunu kabul ettirme mücadelesini anlatırken, aradan geçen 65 yıla rağmen, günümüzde bile kadının yeniden tanımlanması sınavında erkeklerin nerede durduklarının da bir resmini çizmiş olacağım.
* Buket Uzuner, romancı, hikâyeci ve gezi yazarı. Çevre bilimci. Feminist, hayvan ve çevre hakları savunucusu.
Hacettepe Üniversitesi, (Norveç) Bergen Üniversitesi, (ABD) Michigan Üniversitesi’nde biyoloji ve çevrebilim eğitimi aldı. (Finlandiya) Tampere Teknik Üniversitesi ve ODTÜ’de araştırmacı olarak çalıştı, ders anlattı.
Romanları on dile çevrilen Buket Uzuner, 1996 yılında (ABD) Iowa Üniversitesi’nin (IWP) “Onur Üyesi” olmuş, 2004 yılında da ODTÜ Senatosu tarafından takdir belgesiyle onurlandırılmıştır. Yazar, 2016 yılında Ankara Üniversitesi ve Ankara Öykü Günleri Derneği'nce verilen "Öykü Onur Ödülü"nü almıştır.
Buket Uzuner, Türkiye Cumhuriyeti’nin 75. Kuruluş yılında Türkiye üniversiteleri, basını, meslek kuruluşları ve 81 ilin valiliklerinden oluşturulan jürinin oylarıyla "Cumhuriyetin 75 İz Bırakan Kadını"ndan biri seçilmiştir.
Yazar, yayımlanışından 34 yıl sonra sansürlenen “Ayın En Çıplak Günü” adlı kitabı nedeniyle Türkiye Yayıncılar Birliği’nin 2020 “Düşünce ve İfade Özgürlüğü Ödülü”yle onurlandırılmıştır.
İklim değişikliği ile çevre sorunlarını ele aldığı ve Türk Mitolojisi'nden fantastik ögeler kullandığı iklim-kurgu türünün örneklerinden kabul edilen "TABİAT DÖRTLEMESİ" romanları "Su", “Toprak”, “Hava” ve “Ateş” 2023 yılında tamamlanmıştır.
Yazar, ilk Osmanlı feminist kadınlarından "Zeynep Hanım" kitabına önsöz hazırlamıştır. 2017’de ilk çocuk kitabı “Ah Bir Kedi Olsam!” yayınlanmıştır.
Kuzey Sahra Afrikası, Kuzey Amerika, Avrupa'da uzun tren yolculukları yapan Buket Uzuner, İstanbul’da yaşamaktadır. This talk was given at a TEDx event using the TED conference format but independently organized by a local community. Learn more at www.ted.com/tedx